Türkiye’de iktisatta sıkışıklık olduğu her periyot ismi iktisat idaresi için geçen Mehmet Şimşek yeni hükümetin Hazine ve Maliye Bakanı oldu. Geçen hafta piyasanın satın aldığı ismin gerçekleşmesi birinci kademede müspet olarak bedellendiriliyor. Fakat değerli olan ‘Yeni Türkiye Modeli’ olarak isimlendirilen, düşük faiz, cari fazla ile büyüme ve sürdürülebilir düşük enflasyon hedefleyen siyasetin değişip değişmeyeceği olacak.
Ekonomim’den Şebnem Turhanlı’nın hususa yakın kaynaklardan aktardığı bilgiye göre Bakan Şimşek, 18 ay mühlet istedi, Türkiye’nin muhtaçlığı olan dış kaynağı da kendisinin bulacağını belirterek itimat iletisi verdi. Tarihi en yüksek negatif düzeye düşen net memleketler arası rezervler, yükselen iflas risk primi (CDS), yüksek enflasyon, cari istikrar ile bütçe istikrarındaki artan çift açık riski ve Türkiye’yi terk etmiş olan yabancı yatırımcı için Bakan Şimşek’in atacağı adımlar büyük değer taşıyor. Ekonomistler Şimşek’in ne kadar bağımsız olabileceği ile dünyaca kabul görmüş iktisat siyasetlerine ne derece dönüşün gerçekleştirilmesinin kritik kıymette olduğuna dikkat çekti.
BORSA İSTANBUL İÇİN POZİTİF
Geçen hafta Borsa İstanbul BİST100 endeksi haftalık yüzde 11,66 yükseldi. Bilhassa ikinci çeşit sonrasında Şimşek isminin daha sık konuşulmaya başlamasıyla birlikte yükseliş hızlandı ve kritik 5000 düzeyi aşıldı. Bugün birinci açılışta da coşkunun sürmesini bekleyen piyasa uzmanları beklentinin satın alınması nedeniyle kar satışları da yaşanabileceğine işaret etti. Borsadaki coşkulu seyir Türk Lirası’nda yaşanmadı. TL’de paha kaybı geçen hafta da sürdü. Dolar/ TL 21.05 düzeyini, Euro/TL ise 22.59 düzeyini gördü. Geçen hafta Türkiye’nin ifl as risk primi CDS’leri ise 600 baz puanın altına gerilese de yüksek seyrini sürdürdü. Rezerv kaybı ise devam ediyor.
MERKEZ’E BİRİNCİ BAYAN LİDER MI GELİYOR?
Bakan Şimşek’i bu açıdan da epey şiddetli bir gündem bekliyor. Öncelikle Merkez Bankası’nın başkanlığına güvendiği birini getirmesi öngörülen Şimşek’in kur muhafazalı mevduat ve menkul değer mecburiliği getiren siyasetler konusunda da neler yapacağı takip edilecek. Makroihtiyati tedbirler ve regülasyonlarla sıkıştırılmış, kredi arzının neredeyse durduğu bankacılık bölümü için atılacak yeni adımlar büyük değer taşıyor. Kredi düzeneğinin olağanlaşması gerçekleşebilecek mi bilinmez lakin uygulanması beklenen sıkılaştırma siyaseti bankacılık bölümünde birtakım uygulamaların değişmesini kaide koşuyor.
AĞBAL-ELVAN HAYAL KIRIKLIĞI ZİHİNLERDE
Şimşek için umutlar büyük, lakin piyasanın zihninde Naci Ağbal, Lütfi Elvan devri için yaşadığı hayal kırıklığı hala duruyor. Şimşek’in atması beklenen adımların ne derece sürdürülebilir olacağı ve bağımsızlığı piyasa tarafından dikkatle izlenecek. Şayet her şey yolunda sarfiyat ve Şimşek beklentileri karşılayabilirse daha olağan siyasetlerin işareti verildiğinde bile uzmanlar ifl as risk priminin süratle geri çekilmesini öngörüyor. Hatta şu an 600 baz puanın çabucak altında seyreden CDS’lerde tekrar 300 baz puanların konuşulabileceğine dikkat çekiliyor.
UZMANLAR ŞİMŞEK PERİYODUNDAN NE BEKLİYOR?
ODTÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Atılım Murat: Umutluyum, optimistim. Mehmet Şimşek’in de önümüzdeki periyotta istediklerini yapabileceğini düşünüyorum. Klâsik para siyasetlerine, özgür piyasaya mali disiplinden ödün vermeden dönüş sağlamak isteyecektir. Eski bakanlık periyotlarından hatırladığımız üzere mali disipline çok kıymet verir, bir yere para harcayacaksa öbür yerden para bulmaya çalışacaktır. Özgür piyasa iktisadına inanan bir insan, piyasa iktisadını tekrar yerleştirmeye çalışacaktır. Yurtdışı ilişkilerinden ötürü yabancı yatırımcılara inanç verip kaynak çekecektir. Mehmet Şimşek’e istediği vakit ve yapmak istediklerine imkan sağlanırsa başarılı olacağına inanıyorum. Aslında Mehmet Şimşek de bu koşullar oluşmadan gelmezdi, kesin bir kelam, garanti almıştır. Öteki türlü dışarıdaki kredibilitesini riske atar.
Deniz Yatırım, Yatırım Strateji ve Araştırma Kısım Müdürü Orkun Gödek: Sayın Şimşek, piyasada ikinci çeşidin akabinde satın alınan isimdi ve gerçekleşti. Bu kısım değerli. Beklenti karşılandı, fiyatlamalar için yeni bir hayal kırıklığı başlığı oluşmadı. BIST için birinci etaptaki iyimserliğin akabinde kısmen beklentinin gerçekleşmesi nedeniyle realizasyon görmemiz şaşırtan olmaz. Lakin, yapısal bozulma şu an için sıkıntı. Buradan sonra piyasa temsilcileri iki başlık etrafında odaklanırlar: i) bürokraside yapılması beklenen atamalar, ii) mümkün siyaset değişiklikleri. Şahsi fikrim tam manasıyla bir ortodoks siyaset dönüşü olmayacağı biçiminde. Fakat, bozulan piyasa dinamikleri ve yatırımcı algısı açısından bir kadro olağanlaşma adımları kesinlikle gelecektir. Makro taraftaki başlıklar bir müddet daha hayatımızda olmaya devam edecekler ve beklentilerin ne ölçekte karşılanacağı yatırımcıların yeni odak noktası olacak. Gelecek vadede kur ve pay senetlerinin yüksek korelasyon ile hareket ettiğini görebiliriz. Daha özgür kur rejimi yabancı yatırımcı girişine de birinci etapta hudutlu olmak kaydıyla oyun alanı açabilir.
Gedik Yatırım Baş Ekonomisti Serkan Gönençler: Mehmet Şimşek isminin piyasalar açısından sembolik bir manası bulunuyordu. Şöyle ki, Mehmet Şimşek’in atanması tam ortodoks siyaset setine bir dönüş olmasa bile, bankalar üzerindeki regülasyonların gevşetileceği beklentisini doğuruyor. Mehmet Şimşek’in Hazine ve Maliyet Bakanı olarak atanmasının ardından artık gözler başta TCMB Başkanlığı olmak üzere yapılacak kilit atamalarda olacaktır. TCMB Başkanlığına da piyasa dostu bir ismin atanması ortodoks siyasetlere (kademeli de olsa) dönüş beklentisini pekiştirecektir. Döviz rezervlerinde süregelen süratli düşüş dikkate alındığında, bundan sonra iktisat siyasetlerinin öncelikli emelinin iç talebi ve de hasebiyle döviz talebini sonlandırmak üzerine ağırlaşacağını düşünüyoruz. İktisat idaresinde piyasa dostu isimlerin olmasını bu gayeye ulaşılmasını kolaylaştıran bir durum olarak kıymetlendiriyoruz. Buna bağlı olarak, ülke risk priminin düşmesini ve bunun bilhassa bankacılık paylarına olumlu yansımasını bekleyebiliriz.
TEPAV Yöneticisi Dr. Burcu Aydın Özüdoğru: Piyasaların Mehmet Şimşek’ten beklentileri var. Bu beklentileri de şöyle sıralayabiliriz: Merkez Bankası başta olmak üzere değerli konumlara atamalar, TCMB’den faiz artışı ve izleyen aylara ait artış patikasının belirlenmesi, piyasadaki kısıtlayıcı denetim ve düzenlemelerin kaldırılması yahut buna ait takvimin açıklanması ve kamu maliye istikrarlarını güzelleştirecek önlemler.
Fortuna Capital Danışmanlık Kurucusu Dr. Altuğ Özaslan: Hem Mehmet Şimşek hem de Cevdet Yılmaz’ın kabinede bir arada vazife alması, iktisat idaresinin ve kamu maliyesinin bütünselliği açısından olumlu bir tablo sunuyor. Mehmet Bey’in açıklamalarını da dikkate alınca, durumun ehemmiyetin net halde farkında olduğunu ve rasyonel bir yere dönme zorunluluğunu Sayın Cumhurbaşkanı’na kabul ettirdiği anlaşılıyor. Lakin bu rasyonel taban yalnızca siyaset faizinin arttırılması ve ortodoks siyasetlere dönüş değil. GYSH’nın yüzde 5.5’u kadar cari açık, yüzde 3.5’u kadar bütçe açığı, 130 milyar dolar KKM, yüzde 64 civarı dolarizasyon oranı, bozuk ve adaletsiz vergi sistemi vb. üzere birçok kıymetli meseleleri kalıcı olarak çözülmesi gerekiyor.
Buradaki ‘kalıcı’ sözü kıymetli zira piyasa aktörleri her ne kadar kısa vadede coşkuyu satın alacak olsa da, bu rasyonel yere dönüşün lokal seçime kadar bir vakit kazanmak mı yoksa samimi ve inanılarak yapılan bir dönüş mü olduğu sorusunu Mart 2024’e kadar ve bilhassa sonrasında aklının bir ucunda canlı tutacaktır. Sayın Şimşek kısa yabancı sermayenin ülkemize sıcak para yüklü olarak gelmesine sebep olabilir, kamu tarafında kimi satışlar ve FDI girişi de olabilir lakin kıymetli olan içeri gelecek sermayenin niceliği yüksek körfez sermayesi yüklü değil, niteliği yüksel batı sermayesi yüklü olmasıdır. Bunu başarabilmemiz için yapmamız gereken de piyasaya Ağbal şokunu unutturmak, tıkanan swap kanallarını açmak ve yabancı kurumların risk idarelerinin kıstığı limitleri yine yükseltmesini sağlamaktır. Bu da ne yazık ki 2-3 ayda değişebilecek bir durum değildir. Sayın Şimşek büyük ihtimalle mesleğinin en güçlü misyonuna geldi, kendisine ve atanacak yeni bürokratlara muvaffakiyetler dilerim. Umarım aklın ve bilimin öncülüğünde, kronik ekonomik sıkıntılarımızı çözebilen kalıcı bir iktisat siyasetini tesis edebilirler.